संसारभरका तिब्बती जनता र तिनका समर्थकहरूले तिब्बतीको ८७ औं जन्मदिन जुलाई ६ मा मनाइरहँदा दलाई लामालाई केही जिज्ञासु र केही गम्भीर प्रश्नहरू पनि बाँधिएका छन् .
यी मध्ये केही स्पष्ट प्रश्नहरू छन्: “उनले के हासिल गरे
उसको छ दशक लामो स्वनिर्वासन ?
“तिब्बतबाट भाग्ने उनको निर्णय सही थियो?”;
“उनी पछि तिब्बतको के हुनेछ?” र; “ चुनौतीहरू के छन्
उहाँको अर्को अवतारले आवरण अघि के हुनेछ?
लगायत थुप्रै प्रश्नहरु तेर्सिएका हुन् ।
जवाफहरू फरक हुन सक्छ। तर एउटा साझा कारक
भनेको मुक्त संसारमा उहाँको उपस्थिति, पङ्क्ति र नियन्त्रणबाट टाढा छ . चिनियाँ कम्युनिष्ट प्रणालीले उनलाई तिब्बती सांस्कृतिक र राजनीतिक विकास गर्न रोक्न सक्ने संभावना भन्दा धेरै माथि रहेर स्वतन्त्र रुपमा तिव्वती सभ्यतालाई अघि बढाँउदै दर्ला लामाले विश्वलाई नै एउटा शान्तिको पथ देखाइरहेका छन् । तिब्बती सङ्घर्षलाई आफ्नो जीवनभन्दा धेरै टाढा लैजान सक्ने इकोसिस्टम को निर्माणमा दलाई लामाको योगदान अभूतपूर्व छ ।
हालको (१४ औं) दलाई लामा तिब्बतीलाई संगठित गर्ने हालको इतिहासको सबैभन्दा संगठित र सुव्यवस्थित शरणार्थी समुदायहरू मध्ये एक भएर डायस्पोरा र निर्वासनमा तिब्बतको राष्ट्रिय पहिचानलाई पुनर्जीवित गर्दै जाने एक कुशल नेतृत्व हुन । मार्च १९५९ मा तिब्बतबाट भाग्दा लगभग ८० हजार तिब्बतीहरूले निर्वासनमा उहाँलाई पछ्याएका हुन् ।
दलाई लामाले तिब्बतका असंख्य राष्ट्रिय सांस्कृतिक संस्थाहरूलाई पुनर्जीवित गरेका छन् जसमा ड्रेपुङ, सेरा, गाण्डेन र जोखाङ पर्दछन् । उनले विश्वव्यापी तिव्वती परिषद स्थापना पनि गरेका छन् जसमार्फत आफ्नो निर्वासित समुदायको लागि मताधिकार आधारित लोकतान्त्रिक राजनीतिक प्रणाली स्थापना गरि नियमित रूपमा आफ्नो निर्वाचन गरिन्छ । संसद र ‘सिक्योङ’ (राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्रीको बराबरको मिश्रण)
आज ७० भन्दा बढी देशहरूमा बसोबास गर्ने तिब्बतीहरूले गोप्य मतदानमार्फत चयन गर्दछन् । औपचारिक रूपमा तिब्बतको ‘राज्य प्रमुख’ को रूपमा आफ्नो राजनीतिक शक्तिहरू सामूहिक रूपमा हस्तान्तरण गरेर
निर्वाचित सिक्योंगको समूह, ‘चितु’ (संसद) र न्यायपालिका, दलाई लामाले यो अद्वितीय तिब्बती संस्थालाई असीमित शेल्फ लाइफ दिएका छन् जसमा राजनीतिक सार्मथ्य छ ।
र तिब्बती स्वतन्त्रता संग्रामलाई दलाई लामाको जीवनभन्दा धेरै अगाडि लैजान सक्ने संगठनात्मक क्षमताका साथै वर्तमान र भविष्यका दलाई लामाहरूको अवधि भन्दा परका स्थाही पैरवीहरु छन् ।
दलाई लामाको अर्को चिन्ता भनेकै बेइजिङ को बढ्दो आर्थिक र राजनीतिक प्रभाव हो जसले सरकार र संसदहरूलाई रोक्न बाध्य पार्दै तिब्बतीका आगामी पुस्ताहरुलाई दलाई लामा को कुरा नसुन्ने बनाउन पनि सक्नेछ ।
यस्तो चुनौतीपूर्ण अवस्थामा दलाई लामा र उनका समर्थकहरूको एकमात्र आशा उनीहरूको विश्वास हो . सत्यको अन्तिम विजय र विश्वको ठूलो संख्यामा बदलिएको मुडमा बेइजिङ र त्यसको चुनौतीलाई लिएर अन्ततस् जागृत हुने सरकारहरूलाई सी जिनपिङ जस्ता नेताहरूले सार्वभौमसत्ता र अस्तित्वमा प्रहार गरिरहेका नै छन् ।
